5 Maddede Dünyaya Geliş Sırası Çocuğunuzun Kişiliğini Nasıl Etkiler?

‘Aynı ana babadan doğan, aynı evde, aynı kurallarla büyütülen, aynı sofradan yemek yiyen çocuklar nasıl olur da birbirlerinden farklı kişiliklere sahip olabilir?’, ‘Nasıl olur da  çocuklardan birisi çalışkan bir öğrenciyken, diğeri ders çalışmaktan nefret edebilir?’, ‘Çocuklardan biri dışa dönükken diğer neden insanlarla konuşmaktan hoşlanmayan, içedönük bir çocuk olabilir?’

Birden fazla çocuğu olan her ebeveyn, bazen çocuklarına bakarken şaşkınlıkla bu sorunun yanıtını arar:Aynı evin çocukları arasında nasıl olur da tercihler, ilgiler, performanslar ve kişilikler açısından büyük farklar olabilir?

Bu ayki dosyamızda kardeşlerin kişilik farklarıyla ilgili olarak en çok ilgi görmüş teorilerden biri olan Dünyaya Geliş Sırasının Kişiliklere Etkisi teorisini sizlerle paylaşacağız.

Kardeşler Neden Birbirlerinden Farklı Olurlar?

Aynı evde birlikte büyüyen kardeşlerin farklı kişiliklere sahip olması ilk bakışta bir çelişki gibi gözükebilir. Anne babanın aynı değer ve yöntemlerle yetiştirdiği çocuklar nasıl olur da birbirlerinden bu kadar farklı kişilikler geliştirebilir?

Ancak uzmanlara göre bu sorunun yanıtı basittir: Kardeşler farklı kişilikler edinirler; çünkü anne baba çocuklarına farklı şekilde davranır, farklı beklentiler ifade ederler. Üstelik çoğu ebeveyn çocuklarına farkı davrandığının farkında bile olmaz, farkında olanlarınsa ortak bir gerekçeleri vardır: Çocuklardan her birinin karakteri birbirinden farklıdır. Değişik ilgiler ve yeteneklerle dünyaya gelen çocuklara, aileler de ihtiyaçları doğrultusunda farklı davranmak zorundadır.

Çocuğun Değil, Ebeveynin Beklentisi Farklı!

Oysa anne babalar çocuklarının kişilikleri, ihtiyaçları farklı olduğu için değil, çocuklarına ilişkin kendi beklentileri farklı olduğu için farklı davranır; farklı sorumluluk yükler. Bu tutum ve davranış farkları, çocukların gelecekteki kişiliklerini şekillendirecektir. Nasıl mı? Ailelerin dünyaya gelen her çocuklarına ilişkin duygu ve beklentileri farklıdır.   Bu beklenti farkı anne babanın tutum ve davranışlarını, bu tutum ve davranışlar da çocukların kişiliğini etkileyecektir.

Kısacası ailenizin kaçıncı çocuğu olarak dünyaya geldiğinizin, kişiliğinizin üzerinde önemli etkileri vardır. Bu etki, ilk çocukta ve ardından gelen kardeşlerde belirli kişilik özelliklerinin ortaya çıkmasını tetikler.

İlk Çocuk Ciddi ve Sorumluluk Sahibidir

Örneğin anne babaların ilk çocuklarından beklentileri yüksektir. Daha ilk bebeklik günlerinden itibaren ilk çocuklara çok şey verilir ama onlardan da çok şey istenir. Bu beklenti çocuğun hayattaki duruşunu şekillendirecektir. Bu etkiler nedeniyle ilk çocuklar genellikle ciddi, çalışkan, sorumluluk sahibi, kuralların dışına çıkmayan, akademik ya da iş yaşamlarında başarı gösteren yetişkinler olur.

İkinci Çocuk Sosyal ve Duygusaldır

Daha  sonra dünyaya gelen çocuklar ise aynı disiplin ve beklentiyi göremezler. Anne baba yorulmuş, ebeveynlik fikrine alışmışlardır. İkinci çocuk kendisini ifade etmek ve annesinin sevgisini kazanmak zorundadır. Çok genel olarak böyle yetiştirilen çocukların, büyük kardeşlerine göre özgür ruhlu, sezgileri güçlü, kuralları sorgulayan, yaratıcı ve eleştirel bakan kişiler olacağı düşünülür.

Kısacası ailenizin kaçıncı çocuğu olarak dünyaya geldiğinizin, kişiliğinizin üzerinde en az bir önceki bölümde incelediğimiz cinsiyetiniz kadar önemli etkileri vardır. Bu etki, ilk çocukta ve ardından gelen kardeşlerde belirli kişilik özelliklerinin ortaya çıkmasını tetikler.

Dosyamızın ilerleyen makalelerinde ilk çocukların ve ardından gelen kardeşlerin kişilik oluşumlarına dair makalelere de ulaşabilirsiniz.

Kaynak:
Frank Sullaway, “Born to Rebel: Birth Order, Family Dynamics, and Creative Lives,” Vintage Books, 1997