Bir öğretmen olarak son yıllarda beyin molaları ve dikkat toplama pratikleri adı altında küçük etkinlikler tasarlamaya ve öğrencilerimle paylaşmaya başladım. Beyin molaları genç beyinleri öğrenmeye hazırlayan ve onlara tasasızca dikkatli olmayı öğreten; dikkat toplama pratikleri ise öğrencilerin yavaşlamalarını, daha iyi konsantre olmalarını ve dikkatlerini uzun süre sürdürebilmelerini öğreten aktiviteler. Ayrıca her iki etkinlik de öğrencilerde özdisiplin gelişimini sağlıyorlar. Bu pratiklerin özellikle sınıf öğretmenleri ve ilkokul öğrencileri için de faydalı olduğunu düşünerek sizlerle de paylaşmak istiyorum.
Beyin Molaları
Bir Mandalina Soymak:
Her öğrenciye birer mandalina verin. Başlarken öğrencilerinize gelecek birkaç dakika boyunca ne yapıyor olabilecekleri konusundaki tahminlerini sorun. Dilerseniz konuşmayı siz de sorularla yönlendirebilirsiniz: Bu mandalina hangi yönlerden bizim beyinlerimize benziyor?
Sonra, öğrencilerinizden gözlerini kapatarak meyveyi soymalarını ve yemelerini isteyin. Meyveyi bozmadan soyabiliyorlar mı? Kapalı gözle soymak kolay oluyor mu? Umduklarından hızlı mı yoksa yavaş mı soyuluyor? Meyveyi yerken ne hissediyorlar? Hangi tatları, duyuları, duyguları deneyimliyorlar?
Çift Ayna Çizimleri:
Öğrencilerinizden kendilerine birer eş bulmalarını isteyin. Sonra da ellerine birer kalem ve kağıt alarak karşılıklı olarak oturtun. Öğrencilerden biri sınıf içinden seçtiği bir objenin resmini çizerken, karşısındaki eşi de onun ellerine ve çizimlerine bakarak resmi kopyalamaya çalışacak ve arkadaşının hangi objeyi seçtiğini tahmin etmeye çalışacaktır.
İkinci turda ilkinde resmi tahmin etmeye çalışan öğrenci başka bir objeyi seçer. Bu kez de diğer öğrenci arkadaşının yaptığı resmi kopyalamaya çalışacak ve hangi objeyi tuttuğunu tahmin edecektir.
Bu uygulamadan sonra öğrencilerinizle kendiniz bir başkasının yerine koymak, onun ne düşündüğünü tahmin etmek konusunda bir tartışma başlatabilirsiniz.
Su dökme:
Her öğrenciye iki adet kağıt bardak verin ve bardaklardan birini su ile doldurun. Öğrencilerinizin suyu bir bardaktan diğerine dökme konusunda biraz pratik yapmalarını ve hatta bir ritim yakalamalarını isteyin. Bir süre sonra bütün sınıf aynı ritimle suları bir bardaktan diğerine boşaltın.
İkinci basamakta öğrencilerinizden bu kez kapalı gözlerle ve aynı ritimde suları bir bardaktan diğerine boşaltmalarını isteyin. Gözlerinin kapalı olması çocukların dünyayı ve objeleri algılamasını ve yönetmesini nasıl değiştirmektedir?
Dikkat Toplama Pratikleri
Derin Nefes Alma:
Öğrencilerinizden ellerini yukarıya kaldırıp derin bir nefes almalarını isteyin. Nefesi geri dışarı vermeden önce yavaş yavaş 5’e kadar sayacak ve bu sırada enselerine hafifçe masaj yapacaklardır. Bu alıştırmayı 4-5 kez tekrar edebilirsiniz.
Öğrencilerinizin arka arkaya sıraya geçip birbirlerinin omuzlarına da hafifçe masaj yapmalarını isteyebilirsiniz. İlk masajlar sona erdikten sonra herkes tam tersi yöne dönüp az önce kendisine masaj yapan arkadaşının omuzlarına masaj yapacaktır.
El Resmi Çizme:
Öğrencilerinizden az kullandıkları eli kullanarak baskın olan ellerinin resmini –kalemle etrafından geçerek- çizmelerini isteyin. Ellerini hiç kaldırmadan aynı işi farklı tipte ve farklı renkli kalemler tekrar edin. Çizimin birkaç kaç kez üstünden geçerken olabildiğince nefeslerine konsantre olmalarını isteyin.
Açık Denizde Yüzme:
Öğrencilerinizden masmavi bir denizde sırt üstü uzandıklarını, hiç ağırlıkları olmadan huzurla gökyüzünü seyrettiklerini hayal etmelerini isteyin. Bir yandan da yavaş yavaş nefes alsınlar. İlk nefeste bedenlerinin ağırlığının yok olduğunu, ikinci nefeste tuzlu suyun bedenlerini sardığını, üçüncü nefeste ellerinin, kol ve bacaklarını hafiflediğini ve gevşediğini, dördüncü nefeste üzerlerinden martılar geçtiğini, beşinci nefeste güneş ışınlarının bedenlerini ısıttığını hissetmelerini isteyin. Yaşadıkları duygu onlara başka neleri hatırlatıyor olabilir?
Buzun Erimesi:
Her öğrencinize bir buz küpü verin ve avuçlarının içinde tutmalarını isteyin. Öğrencilerinizden buzun yavaş yavaş erimesini izlemelerini isteyin. Bu erime neye benziyor olabilir? Bir üzüntülerinin yavaş yavaş bitmesine, bir konudaki kaygı ya da korkularının yavaş yavaş ortadan kalkmasına benziyor olabilir mi?
Ağaç Olmak:
Öğrencilerinizden iki ayaklarıyla dngeli bir şekilde yere basmalarını ve yeri hissetmelerini isteyin. Sonra ayaklarından birini yavaş yavaş yana doğru açıp diğer bacağa diz ya da daha yukarıdan dayamalarını isteyin.
Daha sonra öğrencilerinize kollarını sanki bir ağacın kollarıymış gibi iki yana açmalarını ve dalların arasından geçen rüzgarı hayal etmelerini söyleyin. Ardından çıkan kuvvetli bir yağmuru, bir fırtınayı ve uzun bir fırtınanın ardından yükselen güneşi ağacın nasıl hissedebileceğini hayal etmelerini isteyin. Fırtınalardan, rüzgarlardan, zorluklardan yıkılmadan ayakta kalmanın nasıl olabileceği konusunda bir tartışma yapabilirsiniz.
Kaynak:
Norobilim ve Beyim Temelli Öğrenme konularında çalışan Lori Desautels Butler’in Edutopia’daki yazılarından Ayşe Kayar tarafından derlenmiştir.
