Pek çok aile çocuklarının özgüvenli olmasının, duygu ve düşüncelerini rahatlıkla ifade etmesinin kişiliklerinin bir boyutu olduğunu düşünür. Anne babalara göre bazı çocuklar doğuştan daha konuşkan, daha dışa dönüktür. Bu düşünce elbette büyük oranda doğrudur. Ancak çoğu zaman beraberinde şu sonucu getirir: Başka bazı çocuklar ise içe dönüktür, bu da onların doğasıdır ve bu konuda fazla bir şey yapılamaz.
Oysa doğaları olsa da çocuklar içedönük olmaktan hoşlanmazlar. İçedönük ya da utangaç olmak onların tercihi değil, önüne geçemedikleri duygularıdır. Çoğu zaman kendilerine yeterince güvenemedikleri ve başkalarının kendileriyle ilgili düşüncelerinden korktukları için geride dururlar.
Çocuğunuzun Utangaçlığını Yenmesine Nasıl Yardımcı Olursunuz? adlı yazımızda da belirttiğimiz gibi özgüven –pek çok beceri gibi- çocuğun çok daha küçük olduğu yaşlardan itibaren, ebeveynin gösterdiği destekleyici, yönlendirici tutumla gelişmeye başlar. Çekingen hatta utangaç çocuklar kendilerine verilen sosyalleşme, gelişme ve kendini ispatlama becerilerini kullanarak özgüvenlerini yükseltebilirler. İşe anne baba olarak çocuğunuzun özgüvenini geliştirmek için küçük yaşlardan itibaren uygulayabileceğiniz bazı öneriler;
Önce Siz Özgüvenli Davranın: Çoğu zaman öyle hissetmeseniz bile! Çocuğunuz herkesten çok sizi izleyecek, sizi örnek alacaktır. Yeni insanlarla karşılaştığınızda, yeni bir sorumluluk aldığınızda sergilediğiniz yapıcı tavır bir çocuğa özgüveni öğretmenin en güçlü yoludur. Bununla birlikte özgüvenli davranmanın, kusursuz olmak anlamına gelmediğinin altını çözmeliyiz. Çocuğunuza tüm korkularınıza, heyecanlarınıza, kusurlarınıza, eksiklerinize rağmen kendinize güvenmenin mümkün olduğunu en iyi siz gösterebilirsiniz.
Hata yaptıklarında çok büyük tepkiler göstermeyin. Tersine çocuğunuza herkesin hata yapabileceğini önemli olanın bu yanlışlardan öğrendikleri olduğunu açıklayın. Güvenli insanlar kaygıların ya da hatalarının hayatlarını engellemesine izin vermezler -bir daha hata yapmayacaklarını düşündükleri için değil ama hatalarının, kusurlarının üstesinden gelecek kadar cesur oldukları için.
Çocuklarınızı yeni şeyler denemek için yüreklendirin. Enerjilerini zaten yapabildikleri, bildikleri şeyleri tekrar tekrar yapmaya değil, yeni şeylere harcamaya yönlendirin. Yeni beceriler kazanmak çocukların kendilerini yetenekli ve becerikli hissetmelerini sağlayacaktır.
Hata yapmalarına izin verin. Her ebeveyn gibi sizin de çocuklarınızı yapabilecekleri yanlışlardan korumak istemeniz doğaldır; bununla birlikte çocuklar deneyerek öğrenirler. Hedeflerine ulaşamadıklarında eksiklerini görür, başarısızlığın herşeyin sonu olmadığını öğrenirler. Ayrıca çocukların hedeflerine ulaşmak için daha fazla denemelerini sağlar.
Çocuğunuzun azmini övün. İlk hatada, ilk başarısızlıkta vazgeçmemeyi öğrenmek hayatın önemli becerilerinden birisidir. Özgüven ve kendine saygı kişi her zaman başarılı olduğu için değil, denemekten vazgeçmediği ve en iyisi olamadığında da cesaretini kaybetmediği zaman kazanılır.
Çocuklarınızın kendi tutkularını bulmalarını sağlayın. Kendine sevebileceği bir ilgi alanı bulmak çocuğun kimliğini, ilgilerini, yeteneklerini keşfetmesini sağlayacaktır. Özelikle çocuğun bu alanda uzun süre devam etmesi, kendini geliştirmesi çocuğun özgüvenini geliştirmenin en geçerli yollarından biridir.
Hedefler Belirlemelerini sağlayın. Çocukların yaşlarına, yaşam algılarına göre küçüklü büyüklü hedefler belirlemeleri ve bunların –en azından bir bölümüne- ulaşmak için emek vermeyi öğrenmeleri bir hayat becerisidir. Böylece çocuk arzularını ulaşılabilir şekilde ifade etmeyi, kendi elindekilerle o hedefe ulaşmak için çaba göstermeyi öğrenecektir.
Emeklerini övün.Başarıya ulaştıklarında çocuğunuzu tebrik etmek doğaldır ama siz istediği sonuçlara ulaşamadığında, işler planladığı gibi gitmediğinde hatta sonuç çocuğunuzun için büyük bir hayal kırıklığı olduğunda da gösterdiği emeğini övün. Çocuğunuza denemenin, çalışmanın sonuca ulaşmak kadar değerli olduğunu anlatın.
Hayata karışmalarını sağlayın. Şikayet edebilirler, ayak direyebilirler, istemediklerini söyleyebilirler ama çocuklar gerçek sorumluluklar almayı çok önemserler. Yaşlarına uygun ev içi görevler, yaşlar ilerledikçe büyüyen sorumluluklar çocuklarınıza ev ödevlerinden, sosyal aktivitelerden çok daha önemli gelecektir.
Başarıya ihtiyaç duyduklarında iyi sonuçları onlardan esrgemeyin. Zorlanmak ve hedef büyütmek çocuklar için iyidir ama –tıpkı büyükleri gibi- çocukların büyük motivasyonu başardıklarını hissetmeleridir.
Sevginizi Gösterin. Çocuklarınızın ne olursa olsun sevildiklerini bilmelerine izin verin. Çok sinirli olduğunuz zamanlarda bile eleştirinizin çocuğunuzun kişiliğiyle ilgili değil o anki davranışıyla ilgili olduğunu belirmeyi unutmayın.
