Yasaklanmış Çocuk Kitapları: Bu Kitapların Yasaklandığına İnanmayacaksınız!

Size yasaklanmış çocuk kitapları desek aklınıza ne gelir? Kaydı, endişe, belirsizlik… Çünkü bizim gibi  kitapların yasaklı olduğu günleri yaşamış toplumlarda bile, çocuk kitaplarının yasaklanması sıra dışı ve istenmeyen bir uygulamadır. Oysa dünyanın pek çok ülkesi belirli zamanlarda bazı çocuk kitapları yasaklanmıştır. Daha garip olan ise bu yasaklı kitapların bir bölümünün çocuk edebiyatının en çok çok satmış, en çok okunmuş, çocukların evlerine en çok girmiş  kitaplar arasında yer almasıdır.

Peki yasaklı kitaplar hangileridir? Aslında yasaklı kitapların sayısı çok daha fazla olsa da  bu makalede ilginizi en çok çekebilecek olanları  paylaşmak istiyoruz. Bazıları belirli eyaletler ve okullar, bazıları da belirli ülkeler tarafından yasaklanmış olan kitapların tümünün çocuğunuzun kitaplığında olması dileğiyle..

Harry Potter Serisi

Belki de hiçbir büyücü masalı Harry Potter kadar ünlü olmamış, dünyanın her tarafından milyonlarca çocuğun kalbini kazanmamıştır. Kitaplardan sonra filmiyle de geniş kesimlere ulaşan ve tipik bir popüler kültür malzemesi haline gelen Harry Potter’ın yasaklanabileceği akınıza gelir miydi? Ancak Avusturalya’da bir Hristiyan okulu, hikayedeki büyücülük ve cadılık anlatımının Hristiyanlıkla bağdaşmadığı gerekçesiyle kitabı kendi okulunda yasakladı.

J.K.Rowling’in ünlü serisi daha sonra da ABD’deki St. Edward Katolik Okulu tarafından çocuklara “büyücülüğü” övdüğü gerekçesiyle yasaklandı. Birleşik Krallık’ta da pek çok aile aynı gerekçelerle çocuklarının bu ünlü kitabı okumalarına izin vermedi.

Alice Harikalar Diyarında

İşe bir başka masal kitabı daha. Aslında çocukların –ve yetişkinlerin- hayal güçlerini geliştirmek, dünyaya yeni bir gözle bakmalarını sağlamak amacıyla yazılan masalların gerçekmiş gibi algılanması ve edebiyatın olasılıklarının yok sayılması belki de sadece kitapları hiç sevmeyen karanlık zihinler tarafından düşünülebilir. İşte Alice Harikalar Diyarında’danın başına da aynı felaket geliyor.

İçindeki kelime oyunları, hayal gücü ve  kuralları sorgulayan karakterleriyle yazıldığı zamanların çok ötesinde bir anlatıma sahip olan kitap, hayvanlara çok fazla insani özelliği yüklemiş olması ve ileride çocukların, hayvanlarla insanları eşit düzeyde sayacağı tehlikesini ortadan kaldırmak amacıyla 1931’de Çin’in Hunan eyaletinde yasaklanmış. Daha ilginç  olan ise, kitabın benzer gerekçelerle  Amerika’da da bazı okulların kütüphanelerinden çıkartılması.

Şeker Portakalı

İşte şimdi de bizden bir yasaklama öyküsü. “100 Temel Eser” arasında yer alarak neredeyse öğrenci olan her eve girmeyi başarmış ve aynı zamanda dünya çocuk edebiyatının önemli eserlerinden olan Şeker Portakalı’nı bilmeyen yoktur. CNNTürk’ün haberine göre çocuğuna performans ödevi olarak verilen kitabı okuyan bir veli kitapta küfür ve argo sözcükler bulunduğu gerekçesiyle kitabın yasaklanması için bakanlığa dilekçe verdi. İnceleme yapan bakanlık  Şeker Portakalı’nın “Türk örf ve adetlerine uymadığı ve çocukların gelişimini olumsuz yönde etkileyecek unsurlar içerdiği” gerekçesiyle öğretmen hakkında soruşturma başlattı ve kitaba üstü örtülü bir sansür uygulanmasına neden oldu.

Bülbülü Öldürmek

Yayınlandığı  60lı yıllarda ABD’nin en çok ses getirmiş kitaplarından olan ve son yıllarda ülkemizde çok okunan kitaplar listesinde de kendine yer bulmuş olan Bülbülü Öldürmek Amerika’nın güneyinde o dönemlerin en önemli toplumsal sorunlarından birini; ırkçılığı ve eşitsizliği ele alır. Bülbülü Öldürmek’i böylesi sevilen ve etkili bir kitap yapan temel özellik hikayenin bir çocuğun gözünden anlatılmasıdır. Peki kitabın yasaklanma nedeni ne olabilir? İronik bir şekilde kitap gençlere ırkçılık anlattığı için ve küfürlü bir dil kullandığı için yasaklanmıştır.  Daha  ilginci ise kitabın aynı gerekçelerle 2020 yılında Misissipi’de bir lisenin müfredatından çıkartılması kararı alınmasıdır.

Küçük Kara Balık

Şimdi gelelim yasaklı kitapların en hüzünlüsüne.. Küçük Kara Balık mı daha hüzünlüdür yoksa yazarı Samed Behrengi’nin yaşam hikayesi mi bilinmez. Ancak bu kitabı okuyup, yürekten bağlanmış pek çok çocuğun bildiği gibi Behrengi, henüz sadece 29 yaşındayken kurumuş bir gölde, başı ezilerek bulunmuş, idealist bir öğretmendir.  Hem sınıfında hem de yazdığı romanlarda özgürlük, sınırları sorgulamak, adil olmak gibi kavramları anlatan İranlı yazarın kitaplarının 12 Eylül döneminde ülkemizde de yasaklandığının notunu buraya düşelim. Ve henüz almadıysanız Bir Şeftali Bin Şeftali’nin, Püsküllü Deve’nin, Sevgi Masalı’nın her çocuğun kitaplığında bulunması gereken çok özel kitaplar olduğunu hatırlatalım..