Okul reddi nedir? Neden bazı çocuklar okula gitmek istemez? Bu isteksizliğin ardında nasıl süreçleri vardır? Bu makalemizde size okula başlama sürecinde sıklıkla yaşanan bu kavramlar hakkında bilgi vermeye çalışacağız.
Okula başlamak hemen herkes için hayatlarının en zorlu zamanlarından biridir. Pek çoğumuz okulda geçirilen ilk haftaları korku, acı ve yalnızlıkla dolu günler olarak hatırlarız. Bu zor zamanlarda neredeyse bütün çocuklar okula gitmemek için yalvarır, ağlarlar. Ancak bu direniş genellikle kısa zamanda geçer. Yeni arkadaşlar, yeni şeyler öğrenmenin heyecanı kaygıyı bastırır. Ancak okul reddi yaşayan çocuklar bu basamağa geçemezler.
Okula Başlamak, Bazı Çocuklar İçin Daha Zor!
Bazı çocuklar içinse okula gitmek çok daha zordur ve yaşadıkları kaygı okulun ilk günlerindeki kaygıdan daha uzun sürelidir. Bu çocuklar alışma süresi sona erdikten sonra da okula uyum sağlayamaz ve okula gitmeyi reddederler.
Okul reddi çocuğun okula gitmek istememesi ve/veya bir tam gün boyunca okulda bulunmaktan zorluk çekme olarak tanımlanır. Genellikle iki ayrı şekilde gözlemlenir. İlkinde çocuk okula gitmeyi kabul etse de okulda çok mutsuz, isteksiz ve güvensiz hissedecektir. Özellikle çocuğun sözünün daha fazla dinlendiği bazı ailelerde ise çocuk sabahları okula gitmeyi de rededer, evde ailesiyle kalmak konusunda ayak direr.
Okul Reddi Son Dönemlerde Daha Fazla
Genel olarak çocukların yüzde 5-18’inin hayatları boyunca en az bir kez okula gitmeye direndikleri düşünülür. Bununla birlikte son dönemlerdeki araştırmalar okula gitmeyi rededen çocukların sayısında %2’lerden %5’lere doğru bir yükseliş olduğunu göstermektedir.
Ancak bu isteksizliği sadece evde olmayı istemekle açıklamak yeterli olmaz, çoğu zaman çocuğu bu duyguya sürükleyen önemli duygusal ihtiyaçları vardır.
Ev Daha mı Çekici?
Okul reddi oranlarının yükselmesi konusundaki bir yaklaşım çocukların okul reddinin ya da okul fobilerinin- okulda yaşadıkları deneyimlerden değil, evdeki daha olumlu ve daha desteklenmiş deneyimlerden kaynaklandığı görüşündedir. Yeni kuşak çocuklar evlerinde, okulda olduklarından çok daha iyi zaman geçirmekte, ebeveynleriyle daha yakın ilişkiler geliştirmekte ve oyun oynamak, teknolojiye ulaşmak ve dünyayı tanımak için çok daha fazla fırsat elde etmektedir.
Okullar eski kuşakların sosyalleşmesi, özgürleşmesi için neredeyse tek fırsatken günümüzde çocuklara evlerinde sunulan konfor, eğlenme, oyalanma fırsatı ve sahip oldukları teknolojik aletler derslerden çok daha çekici gelebilmektedir.
Yoksa Okullar mı Daha Zor?
Bir başka bakış açısı çocuğun okuldaki deneyimlerinin eskisine göre değiştiğini öne sürer. Okullardaki zorbalık ve dışlanma vakaları eskisiyle karşılaştırılamayacak kadar fazladır. Öğretmenlerin beklentisi daha yüksektir. Öğrenciler arasında dışlanma, yalnızlaştırma daha fazla görülmektedir.
Özet olarak okula gitmek istemeyen çocuklar;
- Anne ya da babalarıyla çok yakın ilişkileri olan,
- Ebeveynleriyle ilişkilerini arkadaşlıklara tercih eden,
- Sosyal deneyimleri daha az olan,
- Arkadaş edinmek konusunda zorluk çeken,
- Anaokulunda zorbalık ya da dışlanma yaşamış olan,
- Performans kaygısı yaşama eğilimleri olan çocuklar olabilirler.
Böyle kaygıları olan bir çocuğun düzenli şekilde okula gidiyor olması aslında kaygıları olmadığı anlamına gelmez. Çocuk sadece anne babasına korkularını açıklayamadığı ya da onları okula gitmemeye ikna edemediği için okula düzenli gidiyor olabilir. Bu durumda çocuklar okuldan erken çıkarak, derslerde sık sık tuvalet giderek, okul revirine giderek kendilerini oyalayabilirler.
Sorunu Doğru Anlamak
Aileler açısından ise çocuklarının okula gitmek istememesi bazen bir tembellik ya da isteksizlik belirtisi olarak görülebilir. Anne baba çocuğun aslında yaşadığı kaygı yüzünden değil okulda yalnız kalmak ya da derslerle zorlanmak istemediği için okula gitmek istemediği için düşünür. Çocuğun isteksizliği anne babanın ısrarlarıyla birleştiğinde giderek büyüyen çatışmalar yaşanabilir.
Daha önemlisi eğer sorun doğru anlaşılıp önlem alınmazsa, ilk günlerin kaygısı giderek büyüyerek bir sosyal fobiye dönüşme riskini beraberinde getirebilir. Eğer tedavi edilmezse çocuk okula gitse de okul uyumsuzluğu, devamsızlık, sosyal ilişkilerde zayıflık ve akademik başarısızlık gibi sorunlar yaşanmaya devam edecektir.
Anahtar: Sınıf Öğretmeni
Bu nedenle çocuğun okul kaygısının azaltılması için okul ortamının çocuk açısından çekici,eğlenceli en güvenilir hale getirilmesi ilk basamaktır. Bu süreçte de en önemli görev öğretmenlerindir. Öğretmenin sevecen yaklaşımı, çocukla kurduğu sağlıklı ilişki çocuğun okula bağlanmasının en temel koşuludur.
Bu nedenle okul kaygısı yaşayan çocukların anne babalarının öğretmenle önceden bağlantıya geçmeleri ve destek istemeleri önemlidir. Bu işbirliğinin özellikle anaokulu yıllarında sağlanması ilkokula başlarken önemli sorunların ortadan aldırılmış olmasını sağlayabilir.
‘Böyle Hissetmen Doğal’
Çocuğun kaygısını yenebilmesinin bir başka yolu duygularının doğal olduğunu duymasıdır. Okulda korktuğu, ağladığı ya da okula gitmek istemediği için eleştirilen çocuk duygularını savunmak zorunda kalacaktır.
“Korkman üzülmen doğal, böyle duygular yaşamak normal, sabahları senden ayrıldığım için ben de çok üzgünüm ama okula gitmek önemli.” gibi cümlelerle çocuğunuzun duygusunu anladığını gösterip sorumluluğunu hatırlatabilirsiniz.
Okula Gitmeye Devam
Çocuğunuz ağlayarak ya da direnerek okula gitmeme hakkını bir kez ele geçirirse bir daha düzenli olarak okula gitme fırsatını kaçırmış olursunuz. Çocuğun her sabah okula gitmesi düzeninin korunması açısından önemlidir.
İzlenmesi Gereken Adımlar:
- Yine de çocuğunuzun okula gitmek konusunda direnmesinin ardında geçerli nedenler de olabilir. Eğer isteksizliği, direnişi, üzüntüsü sürerse bir uzmanda yardım almak gerekli olacaktır.
- Çocuğunuzla okua neden gitmek istemediği konusunda bir konuşma gerçekleştirin. Bu konuşmada olabildiğince az konuşarak, az eleştirerek çocuğunuzun gerçek kaygısının ne olduğunu anlamaya çalışın.
- Çocuğunuza onu anladığınızı bununla birlikte okula gitmesinin önemli olduğunu açıklayın.
- Çocuğunuzun öğretmeni, Psikolojik Danışmanı, idarecilerle durum hakkında bir görüşme yapın. Çocuğunuzu yapıcı bir dille desteklemelerini isteyin.
- Eğer okul reddi çocuğunuzun her zamanki tavrına uymuyorsa, örneğin dışa dönük çocuğunuz okula gitmemek konusunda direniyorsa o zaman kısa bir ara ve çocuğunuza sağlayacağınız destek gerekli olabilir.
- Böyle bir durumda yapmanız gereken okul içi ya da okul dışı bir uzmandan yardım almak olacaktır.
Bu makale ilginizi çektiyse “Okulda Kaygısıyla Başetmeniz Sağlayacak 5 Kitap” adlı makalemize de göz atabilirsiniz.
