Eğitimde başarılı sistemler hayata geçiren ülkeler bu başarıyı nasıl elde ediyorlar? Hangi politik, ekonomik ya da sosyo-kültürel tercihler ülkelerin tutarlı ve yüksek performanslı okullar yaratmasını sağlıyor? Kısacası eğitimde başarıyı yakalamış ülkelerin sırrı ne?
Değer Farklı: Bilgiden Çok Kültür; Bireysellikten Çok Çoğulculuk!
Bizimki gibi eğitim konusunda köklü bir politikası olmayan ve öğretime dair neredeyse tüm geleneklerin yok edildiği bir ülkeden bakınca anlamak zor olsa da eğitimde başarılı olmuş ülkeler bu başarıyı uzun yıllara yayılmış, akılcı politika ve uygulamalarla sağlıyorlar.
Uluslararası alanda eğitim performanslarıyla öne çıkan ülkeler bilgiden çok sosyo-kültürel gelişimine öncelik veriyor; insani değerleri vurguluyorlar. Akademik gelişimin yan ısıra, kişilik gelişimine vurgu yapıyor; çalışan her öğrencinin sonuç alabileceği sistemler tasarlıyorlar. Benzer şekilde eğitimde başarılı olmuş ülkelerin öğretmenlik mesleğinin gelişimine ve koşullarının geliştirilmesine de önem verdikleri biliniyor.
Eğitimde Başarılı Ülkelerin Ortak Özellikleri mi Var?
OECD Eğitim ve Beceriler Direktörü Andreas Schleicher’ın PISA sınav sonuçlarından ve eğitim raporlarından yola çıkarak hazırladığı ve eğitimde başarılı ülkelerin ortak özelliklerini gözler önüne seren makalesine göre ‘başarılı eğitim sistemlerinin ve bu sistemlere ilişkin uygulamaların hayat bulduğu ekosistemlerin, ülkelerin tarihi ve kültürel bağlamının kendi içinde özgün yapıları bulunuyor’. Schleicher’a göre eğitimde yüksek performans sağlayan ülkelerin ortak özellikleri şöyle:
1. Eğitim Uzun Dönemli Bir Yatırım Olarak Görülür.
Başarlı eğitim sistemleri yaratan ve bu sistemleri tutarlı bir şekilde koruyan ülkelerde toplum kısa zamanda elde edilecek kazançlar yerine, geleceğe yatırım yapmanın önemine inanır. Kararlarını, eğitime dönük tercihlerin kuşaklar boyunca etkileri olacağı bilinciyle alırlar.
2. Eğitim, Emek Veren Herkese Eşit Fırsat Sağlar.
Bu ülkelerde kamu sistemi liyakat ve emek üzerine kurulmuştur. Bunun bir uzantısı olarak toplumda emek veren herkesin başarılı olabileceğine dair bir inanç vardır.
Eğitim sistemi belirli bir zümreye, bir öğrenci grubuna ayrıcalık sağlayacak şekilde değil, herkese eşit olanaklar sağlayacak şekilde tasarlanır. Böylece öğrenciler ayrıcalıklı eğitimler almak ya da bu ayrıcalığın dışında kalmamak için uğraşmak yerine kendi yetenek ve bilgilerinin gelişimi için çalışırlar.
3. Ayrımcı Değerler, Ayrımcı Eğitim Sistemleri Yoktur.
Eğitimde lider ülkelerde ayrımcı uygulamalara yer verilmez. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde öğrencilerin akademik yeterliliklerine ya da ailelerinin ekonomik olanaklarına göre eğitim alması sağlanırken , eğitimde liderliği yakalamış ülkelerde okullar herkese nitelikli hizmet verir. Öğrencileri akademik düzeylerine ya da ailelerinin ekonomik durumuna göre ayırmak aynı zamanda sosyal bir ayrıştırmaya neden olacağı için okul bir birleştirici sosyal zemin olarak tasarlanır.
Başarılı eğitim sistemlerine sahip ülkeler tüm öğrencilere en iyi eğitim olanaklarını vermeyi hedeflerler. Bunu sağlamak için kentlerin yoksul semtlerine, küçük kasabalara tıpkı merkez okullarındaki gibi güçlü eğitim liderleri gönderilir; eğitim en iyi standartlara çekilir.
4. Eğitim, Standartlardan Taviz Vermeden Kişiselleştirilir.
Böylece farklı öğrenme eğilim ve becerilerindeki öğrencilerin gelişimi sağlanır. Birçok eğitim sisteminde, öğrenciler farklılıklarına rağmen benzer şekilde öğretim görmektedir. Oysa öğrencilere farklı seçeneklerin yaratıldığı sistemlerde, her öğrencinin sıra dışı bir yeteneği olabileceği farkındalığıyla öğrenciler için bireyselleştirilmiş eğitim fırsatları ve uygulamaları sunulmaktadır.
5. Öğretmenler Sadece Akademik Başarıya Odaklanmaz.
Başarılı eğitim sistemlerinde öğretmenler yalnızca öğrencilerin akademik başarılarına yönelik değil, iyi olma durumlarına yönelik de çalışırlar. Bu anlamda öğrenciler, sadece akademik sonuçlarının değil aynı zamanda kendi kişiliklerinin, yaşam tercihlerinin, tutum ve davranışlarının da önemli olduğunu öğrenirler.
6. Öğretmenlerin Mesleki Koşullarının İyileştirilmesi Politik Önceliktir.
Başarılı eğitim sistemlerinde öğretmenlik mesleği gelişime ve ilerlemeye açık bir kariyer mesleği olarak tasarlanmakta; aynı zamanda öğretmenlerin mesleki gelişim ihtiyaçlarının karşılanması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesine öncelik verilmektedir.
Bir eğitim sisteminin sahip olduğu öğretmenlerden daha iyi olamayacağı görüşünden yola çıkarak; öğretmenlerin mesleki, ekonomik, sosyal iyileşmeleri sağlanır.
7. Eğitim Sistemleri Stratejik Planlarla Yönetilir.
Böyle sistemlerde başarıya yönelik hedefler belirlenir, hem öğretmenler hem de öğrenciler kendilerinden ne beklendiğini bilirler. Eğitim faaliyetleri bu amaçlar doğrultusunda ve planlar dahilinde ilerlenir.
Eğitimde başarı bir bütündür. Amaç nitelikli eğitimi ülkenin bütününe yaymak, bütün öğrencilere ulaştırmaktır. Bunu sağlamak için eğitim başarısının düşük olduğu bölgelere özel destekler verilir, deneyimli liderler görevlendirilir.
8. Başarı Rastlantısal değildir.
Sonuç olarak eğitimde başarı yıldan yıla değişen uygulamalar, ideolojik tercihler, küçük bir zümreye iyi eğitim sunmak ya da başka ülkelerdeki uygulamaları ithal etmekle iyileştirilemeyecek kadar büyük bir stratejik alandır. Başarının en önemli koşulu etkili ve tutarlı liderliktir. Uzun dönemli başarı ise eğitimin bütün bileşenlerinin akılcı şekilde geliştirilmesinden geçer.
Bu makale ilginizi çektiyse ‘Bir Öğretmen Soruyor: Başka Bir Yol Yok mu?’adlı makalemize de göz atabilirsiniz.
Kaynak:
Kaynak: OECD, 2018b – Dünya Standartlarında 21. Yüzyıl Okul Sistemi Nasıl İnşa Edilmeli (WORLD CLASS- How to Build A 21st-Century School System) Raporundan özetlenmiştir.
