Çocuk ve Ölüm: Çocuğunuzun Ölüm Acısıyla Başa Çıkmasına Nasıl Destek Olursunuz?

Aileler İçinAyın DosyasıSosyal Duygusal Beceriler
Öğrencinizin Ölüm Acısıyla Başa Çıkmasına Nasıl Destek Olursunuz

Çocuk ve ölüm birbirlerinden uzak durmasına özen gösterdiğimiz iki kavram. Ancak bunu başarmak her zaman mümkün olmuyor. Peki böyle bir sürecin ardından neler yapmamız gerekiyor?

Biz yetişkinler çocukların ölümü anlayamadıklarını düşünürüz. Oysa çocuklar, ölümün ne olduğunu tam olarak anlamasalar da yaşananın çok kötü bir şey olduğunu hisseder ve korkarlar. Biraz daha büyük yaştaki çocuklar için ise ölüm, çizgi filmlerde ve televizyonda sıklıkla karşılaşılan bir konudur ancak bir kavramı çizgi filmde görmekle ilk elden yaşamak arasında büyük bir duygusal vardır.

Çocuklarla çalışan uzmanlar,  çocukların ölüm ve kayıp acısını yetişkinlerden 3 kat daha fazla yaşadığını göstermektedir. Peki kayıplar karşısında biz ebeveynler olarak çocuklarımızı korumak için ne yapabiliriz? Onlara nasıl destek olabilir, hayatlarına kaldıkları yerden devam etmelerini nasıl sağlayabiliriz?

Çocuklar Tepkilerini Yetişkinlere Bakarak Verirler

Öncelikle şunun altını çizelim: Yetişkinler olarak çocuğunuzu kaybın getirdiği acıdan koruyamayız ancak onun kendisini güvende hissetmesini sağlayabiliriz.

Bunun ilk yolu, yetişkinler olarak kendi tepkilerimizi gözden geçirmektir. Çünkü çocuklar nasıl davranacakları yetişkinleri gözlemleyerek öğrenirler. Anne babaları ya da öğretmenleri kayıp karşısında büyük tepkilerle hareket ederlerse çocukların şaşkınlık ve korkuları ikiye katlanır.

Çocuklar farklı biçimde acı çekerler

Çocukların tepkisi yetişkinlerinkinden farklıdır. Sevdiği birini kaybettikten sonra çocuk bir an ağlayıp sonrasında uzun uzun, hiç bir şey olmamış gibi oyun oynayabilir. Değişken tavırları üzgün olmadığı ya da acı çekişinin bittiği anlamına gelmez; çocuklar yetişkinlerden farklı biçimde çare bulurlar ve oyun oynamak, çocuğun kendini kaybetmesini engelleyecek bir savunma mekanizması yaratabilirler.  Sıkıntılı, suçlu, endişeli veya ölen kişiye ya da tamamıyla başka birisine karşı kızgın hissetmeleri olağandır.

Acı çeken çocuğu hislerini anlatmaya teşvik edin

Çocukların duygularını ifade etmeleri önemlidir.  Oysa pek çok çocuk duygularını kelimelerle ifade edemez. Böyle durumlarda resim çizmek, albüm oluşturmak, fotoğraf albümlerine bakmak ya da hikayeler anlatmak gibi yollarla çocuğun iletişime geçmesi sağlanabilir.

Gelişimine Uygun Bilgi Paylaşın 

Ölümü anlasa bile bir çocuğun yaşananı tam olarak kavraması zordur.  Çocuğunuza ölümün ne olduğunu çok basit bir dille ve 1-2 cümleyle anlatın. Çok detaylı bilgi paylaşmayın; çocuğa çarpıcı gelebilir. Bunun yerine onun sorularını yanıtlamaya çalışın. Çok küçük çocuklar genellikle ölümün sürekli olduğunu kavrayamaz ve işlerini yapıp sebzelerini yerlerse sevdikleri ölü kişinin geri geleceğini düşünürler.

Okul çağındaki çocuklar ölümün sürekliliğini anlar ama onların da soruları vardır.  Soruları içtenlikle ve netlikle yanıtlayın. Her şeyi yanıtlamanız mümkün olamaz; önemli olan çocuğunuzun size ulaşabilmesi, aranızda duygusal bir bağ olduğunu hissetmesidir.

Doğrudan Konuşun

Ölümden sözderken fantastik, masalsı bir dil kullanmayın. Çocuklar son derece “düz anlamlı” anlarlar ve sevdikleri birinin “uyuduğunu” duymak korkutucu gelebilir. Çocuğunuzu uyumaktan korkutmanın yanında bu tür güzellemeler ileride ihtiyacı olacak başa çıkma becerileri geliştirmesini engelleyecektir.

Cenazeye Katılım

Cenazeye katılıp katılmamak tamamıyla size ve çocuğunuza bağlı bir karardır. Cenazeler bitiş sağlamaları açısından faydalıdırlar ama bazı çocuklar bu kadar yoğun bir deneyime hazır olmayabilirler. Çocuğunuzu asla cenazeye katılmaya zorlamayın. Eğer çocuğunuz gitmek isterse ne göreceğini ona anlatın. Cenazelerin üzücü olaylar olduğunu, bazı insanların ağladığını göreceğini açıklayın. Eğer bir tabut olacaksa, çocuğunuzu buna da hazırlamanız gerekir.

Unutmayın ki en iyi biçimde hazırlanmış çocuk bile üzülebilir ve beklenmedik davranışlar sergileyebilir. Nörolog Dr. Saltz “Çocuklar isteyeceğiniz ya da umduğunuz biçimde davranmayacaklardır.” diye uyarmaktadır. “Eğer cenazenin en iyi yol olmadığına karar verirseniz, hoşça kal demek için başka yollar da mevcut.” Bir ağaç dikmek, hikayeler anlatmak ya da balon uçurmak bir çocuk için alternatif bitişler olabilir.

Sonraki hayatı konuşmak

Bir bakış açısına göre sonraki hayat fikri acı çeken bir çocuk için çok yardımcı olabilir. Eğer sonraki hayatla ilgili dini inançlarınız varsa onları paylaşmanın tam zamanıdır. Dindar biri değilseniz bile bir kişinin başkalarının kalbinde ve aklında yaşamaya devam ettiği fikriyle çocuğunuzu rahatlatabilirsiniz. Ayrıca kaybettiğiniz kişiyi temsilen bir albüm oluşturabilir ya da bir şeyler dikebilirsiniz.

Kendi Acınızı Görmezden Gelmeyin

Çocuklar genellikle ebeveynlerinin acı çekme davranışlarını taklit ederler. Üzgün hissetmenin normal olduğunu çocuğa göstermesi açısından duygularınızı ifade etmeniz önemlidir. Ancak fevri ya da kontrolsüz biçimde tepki vermek çocuğa acıyla başa çıkmanın sağlıksız yollarını öğretir.

Rutine Bağlı Kalın

Çocuklar rutinlerle son derece rahatlarlar. O nedenle yalnız kalmaya ihtiyacınız varsa çocuğun hayatını olabildiğince normal şekilde devam ettirecek akrabalar ya da arkadaşlar bulmaya çalışın. Sevilen kişinin ölümüne üzülmek önemli olsa da çocuğunuzun hayatın devam ettiğini de anlaması gereklidir.

Bazı Özel Durumlar

Birçok çocuk için evcil hayvanlarının ölümü ölümle ilk karşılaşmaları olacaktır. Çocukların evcil hayvanlarıyla kurduğu bağ çok güçlü olduğundan ölümleri son derece üzücü olacaktır. Bu durumun önemini azımsamayın ya da hemen başka bir hayvan almayın. Aksine, çocuğunuzun köpeği ya da kedisi için üzülmesine fırsat verin. Bu, ölümü ve ölümün sağlıklı ve duygusal açıdan destekleyici biçimde üstesinden gelmeyi öğretmek için bir fırsattır ayrıca.

Çocuklar açısından büyükanne-babanın ölümü de sıklıkla karşılaşılan bir durumdur ve “Sırada annem mi var?” gibi çeşitli sorulara yol açar. Çocuğunuza muhtemelen daha uzun yıllar yaşayacağınızı anlatmanız gerekir.

Bir ebeveyni kaybettikten sonra çocuklar doğal olarak geride kalan diğer ebeveyn ya da kendilerine bakanlar için endişelenirler. Çocuğa sevildiğinin ve kendisiyle hep ilgilenileceğinin garantisini verin. Bu süre zarfında diğer aile üyelerinden fazladan bakım yardımı almak, iyi bir fikirdir. Dr. Saltz da bir ebeveyn ya da kardeş ölümü gibi dikkat edilmesi gereken ölümlerde terapiyi önermektedir. “Diğer aile üyeleri de acı çektiği için çocuklar onlarla konuşamadıklarını hissettiklerinde terapi bir çıkış yolu olmaktadır.”

Ciddi sorunları ele alma

Eğer çocuğunuz aşırı derecede üzgünse ve üzüntüyle, kayıpla başa çıkamıyorsa uyum bozukluğu yaşıyor olabilir. Uyum bozukluğu, acı verici ya da sarsıcı bir olay yaşadıktan sonra bazı çocuklarda gelişen ciddi ve sıkıntılı bir durumdur. Bir kaybın ardından çocuğunuzun sağlıklı biçimde iyileştiğini düşünmüyorsanız çocuğunuzun doktoruna danışmanızda fayda olacaktır.

Çeviren: Burcu YalçınkayaKaynak: childmind.org

Dosya | Çocuk ve Travma yazı dizimizin diğer konusu olan Öğrencinizin Travma Yaşadığına Dair Beş İpucu başlıklı makalemizi okuyabilirsiniz.

Etiketler: aile, çocuk ve ölüm, çocuk yetiştirme, çocuklarla iletişim

İlginizi Çekebilir

Sosyal Medya Hesaplarımızı Takip Edin

Eğitim Kolektifi’nin Büyümesine Destek Olun!

İçeriklerimizi beğeniyorsanız daha fazla okuyucunun bize ulaşmasına destek olun.
Bizi Sosyal Medya Hesaplarımızdan Takip Edin, Beğenin, Paylaşın.

Takipte Kalın!

Facebook sayfamızı beğenin ve yeni yazılarımızdan haberdar olun.

Reklam

Yazar Hakkında

Yorumlar

milli eğitim bakanı olsaydım kitap
eğitim kolektifi milli eğitim bakanı olsaydım kitap satın al

Milli Eğitim Bakanı Olsaydım

Orijinal fiyat: 150 ₺.Şu andaki fiyat: 90 ₺.

Ahmet Yıldız, Ayşegül Kanal, Cem Demirayak, Gözde Durmuş, Engin Karadağ, Erdal Atıcı, Erdal Küçüker, Esergül Balcı, Fevziye Sayılan, Feyzi Coskun, Gökçe Güvercin-Seçkin, Gözde Durmuş, Hasan Aydın, M. Cansu Balcı, Meral Uysal, Mustafa Gazalcı, Niyazi Altunya, Nurcan Korkmaz, Orhan Özdemir, Reşide Kabadayı, Rıfat Okçabol, Selen Balcı, Ş. Erhan Bağcı, Vildan Özdemir
Eğitim Kolektifi Yayınları
Reklam

En Yeniler

En Popüler

Dosyalar

Reklam