Tek çocukların karakter özellikleri nelerdir? Sadece tek çocuk olmaları onlarda belirli kişilik özelliklerinin ortaya çıkmasına neden olabilir mi? Anne babaların büyük bir özenle, sevgi ve dikkatle yetiştirdikleri tek çocukların güçlü ve zayıf yönleri nelerdir?
Öncelikle şunu belirtelim. Tek çocuklarla ilk çocukların kişilik özellikler birbirlerine benzer. Çünkü her ilk çocuk hayatının kısa bir döneminde bile olsa anne babasının tek çocuğu olmuş; onların sevgilerinin, ilgilerinin tamamını almış, böylece güvenli, rekabetsiz ve tasasız bir bebeklik yaşamıştır.
Tek çocukların farklı bu ayrıcalıklı durumu hayatları boyunca yaşayacak olmalarıdır. Anne babalarının sevgi, ilgi ve dikkatleri; evdeki bütün oyuncaklar; aile büyüklerinin hediyeleri her zaman ve sadece onların olacaktır.
Bununla birlikte tek çocuklardan beklenti de yüksektir. Pek çok aile en iyi şekilde eğittikleri çocuklarının okulda başarılı olmasını, kendi istedikleri mesleği seçmesini hatta aile işini devam ettirmesini isterler çocuklarından. Bu ilgi ve beklenti tek çocukların kişilik özelliklerinde bazı yönlerin öne çıkmasına neden olur:
Çalışkan ve Dikkatli
Tek çocuklar sınıflarının çalışkan öğrencileridir. Tahmin edebileceğiniz gibi bu başarının nedeni tek çocuk ebeveyninin çocuklarıyla çok yakından ilgilenmesi, bebekliklerinden başlayarak onlara daha fazla kitap okuması ve daha çok gelişim oyunu oynaması gibi etkenlerdir. Bu temel çocuğun dikkat ve başarısını yükseltecektir.
Öte yandan tek çocuğun başarısının bir başka nedeni, ebeveynin hatta büyük anne-büyükbabaların dahi çocukla ilgili akademik beklentilerini çok açık bir şekilde ve sıklıkla ifade etmeleridir.
En Büyük Baskı Kendisinden
Bu beklenti doğal olarak çocuğun üzerinde kurulan bir baskıdır. Ancak uzmanlara göre ailenin eğitimindeki beklentisi, tek çocuğun üzerindeki baskılardan sadece bir tanesidir.
Bu baskıların en önemlisi tek çocuğun kendi kendine geliştirdiği, iyi olmak konusundaki sorumluluk duygusudur. Bu duygu, kardeşle büyüyen çocuklara göre önemli bir farktır. Tek çocuk anne babaları çocukları için en iyisini yapmak ister. Bunun karşılığında tek çocuğun üzerinde de sonuca ulaşmak konusunda içsel bir baskı vardır ve bu çocukluk halini erken sona erdiren bir şeydir.
Hedefledikleri ya da kendilerinden beklenen sonuçlara ulaşamadıkları zaman kendilerine karşı acımasız olurlar. Çoğu zaman hedefe ulaşıncaya kadar vazgeçmeden çalışırlar.
Kendilerini Kolay İfade Edemezler
Tek çocuklar, kardeşlerle büyüyen çocuklar kadar sosyal değildir. Kalabalık ortamlara, kardeş rekabeti içinde büyümedikleri için isteklerini kolay ifade edemezler. Her zaman sözlerinin dinlendiği evlerde büyümüş, karşı fikirler, eleştiriler duymaya alışmamışlardır.
Bu nedenle grup içinde ortak karar almakta, başkalarına fikirlerini açıklamakta, özellikle de çatışmalı durumlardan rahatsızlık duyarlar. Grup çalışmalarından çok bireysel olarak kendilerini gösterirler.
Özgüvenleri Yüksektir
Bununla birlikte sessiz olmaları güvensiz oldukları anlamına gelmez. Bebeklikten itibaren ailelerinden aldıkaları sevgi ve ilgi onları özgüveni yüksek çocuklar haline getirir. Bu nedenle de -grup içinde olmasa da- bireysel ilişkilerde kendilerini rahat ifade eden, öğretmenleriyle kolay iletişime giren çocuklar olurlar.
Bireyseldirler
Tek çocukların bir başka özelliği bireysel olmalarıdır. Arkadaşlarıyla birlikte vakit geçirmeyi sevseler de kalabalık arkadaş gruplarından sıkılır, bir süre sonra kendilerine özel alanlara ihtiyaç duyarlar.
Çatışma Durumlarından Kaçınırlar
Yine bebekliklerinden başlayarak, çok dinlenerek, onaylanarak büyütüldükleri için sosyal olarak üzerlerine ilgi çekmeye, olumlu onay almaya alışıktırlar. Sözlerinin kesildiği, fark edilmedikleri sosyal ortamlarda bulunmak istemezler. Çatışma durumlarındaysa ne yapacaklarını bilemez, uzaklaşırlar.
Standartları Yüksektir
Tek çocukların standartları yüksektir. Kendilerine herşeyin en iyisi, en güzeli seçilmiş; en olumlu dille konuşulmuştur. Çoğu özel okullara gider, aynı yüksek hizmet standardını öğetmenlerinden de görürler.
Böylece alıştıkları onay, ilgi ve konforun biraz altı bile onları kolayca hayal kırıklığına uğratabilir. Şaşırtabilir.
Ailesine Düşkündür
Tek çocukların ailelerinden gördükleri yapıcı ve olumlu dil, çoğu zaman tek çocuğun da davranışını etkiler. Ailesinin sevgisine karşılık vermek, borcunu ödemek için o da elinden geleni yapar. Tek çocukların kardeşli büyüyen çocuklara göre anne babalarına daha düşkün oldukları, onların mutluluğu, sağlığı konusunda daha çok endişelendikleri bilinir.
Tek Çocuk: Çalışkan Öğrenci, Fedakâr Arkadaş!
Tek çocuk muhteşem bir arkadaştır. Anne ve babası zaten tek çocuklarla ilgili önyargıları yıkmak için oyuncaklarını paylaşmayı, verici olmayı öğretmiştir onlara. Aile içinde de iletişimin ve karşılıklı saygının yüksek olduğu ikili ilişkiler yaşamışlardır. Tek çocuk bu deneyimini arkadaşlıklarına taşır. Üstelik bir arkadaşa sahip olmak, çocukluk yıllarını yalnız geçirmiş tek çocuk için değerlidir. Verici, paylaşımcı ve karşısındakinin istek ve sınırlarına saygı duyan, duygularını önemseyen, fedakâr arkadaşlar olur, bunun değerini anlayan çocuklarla uzun döneme yayılan arkadaşlıklar kurarlar.
Yine de tek çocuklarla kurulacak ilişkilerin bazı farklılıkları vardır.
Tek çocuk:
- Özel alana ve özel zamana ihtiyaç duyar.
- Yeterince iyi olmadığını hissederse motivasyonunu kaybedebilir.
- Kendi bağımsızlığını korur. Kişisel alanına kimseyi almaz.
- Yardım istemeyi bilmez. Yardımın karşıdan teklif edilmesine alışkındır.
- Ortak karar almakta zorluk çekebilir. Kendi tercihinde ısrar edebilir.
- Anne ve babasıyla bağı arkadaş bağından daha güçlü olabilir.
Tek çocuk ebeveyn tutumlarıyla ilgili bilgi almak için Geleceğin Nesli Tek Çocuklar mı Olacak? adlı makalemize göz atabilirsiniz.
Diğer Makaleler: Dosya | Tek Çocuk
