Pasif Agresif davranış son zamanlarda sık duyduğumuz kavramlarından biri. Öyle ki çoğumuz pasif agresif kişileri kolayca tanıyabileceğimizi, analiz edebileceğimizi düşünüyoruz. Bazılarımıza dışı şekerle kaplanmış bir düşmanlık ya da uysal bir meydan okuma tekniği gibi gözükse de pasif agresif davranışlar aslında kolaylıkla kafa karıştırıcı bir hal alıp karşısındakine zarar verebilen bir tutum haline gelebiliyor.
Pasif agresif davranış, pasif tutum ile saldırganlık arasında gidip gelen bir tutum değildir. Bundan çok bu iki duygunun şaşırtıcı ve rahatsız edici şekilde bileşiminden oluşan yepyeni bir tutumdur. Gizlenen olumsuz duyguları ifade etmenin maskeli bir yolu olduğu için pasif agresif davranışlar sergileyen bir kişiyle yürütülen ilişkiler kafa karıştırıcı, cesaret kırıcı ve işlevsiz hale gelebilir; uzun vadede pasif saldırganlığa maruz kalmanın yıkıcı etkileri de yaşanabilir.
Pasif agresif davranış; dünyanın her yerinde, tüm kültürlerde ve her sosyoekonomik düzeyde görülür. Temel olarak kişinin olumsuz duygularını doğrudan ifade etmekten korkmasıyla açığa çıkar. Kişi; çevresindekilerin duygularını öğrendiklerinde sevilmeyeceğini, hayatının kötüye gideceğini düşünerek duygularını ifade etmekten kaçınır. Peki bunu nasıl yapar? Pasif agresif davranışın uyarı işaretlerini öğrenmek, kendi tepkilerimizi yönetmede ve kazanılamayan çatışma döngülerine kapılmaktan kaçınmada ilk savunma hattıdır. İşte insanların öfkelerini dolaylı olarak ifade etmek için kullandıkları en yaygın altı davranış:
1. Öfkeli Olduğunu Reddetmek
“Kızgın mısın?” diye sorulduğunda pasif agresif kişi bu soruya neredeyse her zaman “hayır” yanıtını verecektir. Öfkeli olma ya da çatışmalı durumlarda kendisini ifade etmek konusunda rahat olmadığı için, bu duyguları inkar eder. Yine de dışa dönük davranışlar, çoğu zaman içlerinde yaşadıklarını ortaya döker.
2. Geri Çekilme ve Somurtma
Öfkeli duygularını açıkça kabul etmek çok rahatsız edici gelse de, pasif agresif kişi gerçek duygularını geri çekilme, somurtma ve sessiz muameleyi kullanma gibi davranışlarla gösterir. Pasif agresif kişiler, saatler boyunca tek kelime etmeden oturarak bir odanın duygusal iklimini kontrol edebilirler.
3. Başkalarının Patlamasına Neden Olmak
Pasif-agresif kişi size nasıl hissettiğini söylemek istemese de, nasıl hissettiğini anlayacağınız durumlar yaratabilir. Pasif-agresif bir kişinin ayırt edici özelliği, içsel olarak deneyimledikleri duyguları başkalarında yaratma ve başkalarının bu öfkeyi kendileri için harekete geçirmelerini sağlama becerileridir.
Örnek:
- Anne: Televizyonu kapatıp ödevlerine başlamanın zamanı geldi.
- [Cevapsız]
- Anne: (Anne odaya girer ve kızıyla göz teması kurar) Tatlım, beni duydun mu? 15 dakikanız doldu. Televizyonu kapatıp ödevlerinize başlamanın zamanı geldi.
- Çocuk: Tamam.
- Anne: (5 dakika sonra tekrar odaya girer ve çocuğun yerinden kıpırdamadığını görür) Televizyonu kapatıyorum. Lütfen git ödevine başla.
- Çocuk: Güzel. Yapacağım.
- Anne: (5 dakika sonra tekrar odaya girer ve çocuğun telefonunda gezindiğini görür. Anne bağırmaya başlar). Sana kaç kere ödevine başlamanı söylemem gerekiyor? Şimdi bana telefonunu ver ve bütün işin bitene kadar aşağı inme. Size sorumlu olmanızı hatırlatmaktan bıktım usandım!
- Çocuk: Tanrım, anne. Sakin ol. Neden her zaman bir şeyler hakkında bu kadar endişeleniyorsun? Ödevimi çoktan okulda bitirdim.
4. İşbirliği Yapıyormuş Gibi Gözüküp Aslında Yapmamak
Yukarıdaki çok yaygın örnekte olduğu gibi, pasif-agresif kişiler genellikle bir talebe sözlü olarak uyarlar (örneğin, “Tamam, yapacağım”) ancak davranışsal olarak bunu gerçekleştirmeyi geciktirirler. Uyduklarında, pasif-agresif kişi görevleri verimsiz veya kabul edilebilir standartların altında gerçekleştirme eğilimindedir.
Bunu çoğunlukla görevlerini eksik ya da vasat altı yaparak gerçekleştirirler. Örneğin bir yazılı metinden çok sayıda hata yapar, bulaşık makinasını yarım yamalak doldurur, alışverişi eksik yaparlar. Böylece çevrelerindeki insanların öfkelenip sorumluluğu kendi üstlerine almalarını sağlarlar.
5. Yüz yüze İletişimden Kaçmak İçin Teknoloji Kullanmak
Pasif-agresif kişi sorunlarla karşılamaktan hoşlandığı için yüz yüze etkileşimden kaçınmasını sağlayacak elektronik iletişim yöntemlerini tercih eder. Olumsuz dil içeren e-postalar, kaçamak metinler, belirsiz sosyal medya gönderileri ve asla boşaltılmayan bir sesli posta kutusu, pasif agresif insanların doğrudan temastan kaçma yollarıdır.
6. Bitmeyen Bahaneler Üretmek
Pasif-agresif bir kişiyle etkileşim kurmanın en sinir bozucu yanlarından biri, sorumlulukları için sürekli mazeretler üretmesidir. Örneğin, yetersiz olduğunu düşündüğü bir projeyle görevlendirildiğinde, müdürüne hasta annesine baktığı için işini tamamlayamadığını açıklayarak son teslim tarihini kaçırır. Böyle bir durumda çalışanın nedenlerini sorgulamak yakışıksız olacaktır. Pasif-agresif kişiler, kimsenin sorgulamaya cesaret edemediği sebepleri kullanarak, yapmak istemedikleri şeylerden kurtulma konusunda genellikle uzmandırlar.
